Trong một bài ngắn ngày 29/9/2011 trên blog ngôn ngữ Johnson của tờ The Economist, tác giả H.C. kể vài chuyện về tiếng Anh ba rọi nghe được ở Việt Nam.  Tác giả kể trong một lần đi xe trên đảo Cát Bà, một cô gái ngồi kế bên bắt chuyện bằng tiếng Anh. Khi được hỏi về nghề nghiệp, cô gái trả lời: “I am English teach”.

Hóa ra cô dạy ở một trường tiểu học và đó là một trong những lần đầu tiên nói chuyện với người nước ngoài.  Mẩu chuyện này được xem như minh họa về thực trạng trình độ giáo viên tiếng Anh tiểu học ở Việt Nam.  (Phần sau đó là phân tích những lý do, giống như đã nói trên báo chí nước nhà).  Tác giả cũng kể kinh nghiệm làm phụ tá biên tập cho vài tờ báo tiếng Anh ở ta, và những lần cười ra nước mắt vì những lối dịch lạ, ví dụ từ “roller-coaster” sau vài lần dịch tam sao thất bổn thành “multiple somersault train”.  Nhân đây mình đăng lại một bài viết cho Sài Gòn Tiếp Thị từ năm một ngàn chín trăm lâu lắc.

Tiếng Anh ngộ nghĩnh

Phạm Vũ Lửa Hạ

Nếu đang muốn học lái xe, hẳn bạn sẽ vui mừng đọc thấy mẩu quảng cáo ghi “Crash course for drivers”. Nhưng người cẩn thận chắc sẽ tránh xa! Cụm từ crash course được dùng với nghĩa là khóa học cấp tốc. Thật không may, sự hiện diện của từ drivers có thể tạo nên một liên tưởng ngữ nghĩa “kinh dị”. Từ crash còn có nghĩa là (sự) đụng / tông xe, nên không loại trừ chuyện người đọc sẽ hiểu đây là khóa học dạy tài xế cách … gây tai nạn.

Cách sử dụng tiếng Anh gây hiểu nhầm đến mức tức cười là do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng phổ biến nhất là: 1) dùng những cụm bổ nghĩa không chặt chẽ và đặt sai vị trí, và 2) dùng sai từ ngữ, hoặc phối hợp từ ngữ không hợp lý khiến cho câu trở nên ngô nghê. Những ví dụ sau đây trích từ những biển hiệu, bảng thông báo, mẩu quảng cáo, v.v…, sử dụng tiếng Anh ở nhiều nơi trên thế giới.

• Trong sảnh của một khách sạn ở Moscow, Nga, đối diện một tu viện có ghi thông báo: “You are welcome to visit the cemetery where famous Russian and Soviet composers, artists, and writers are buried daily except Thursday.” Dụng ý là báo cho khách biết lịch tham quan nghĩa trang, nhưng cụm từ daily except Thursday bị đặt sai vị trí nên có thể hiểu nhầm là việc mai táng những nhân vật nổi tiếng có thể thực hiện vào bất cứ ngày nào trong tuần trừ Thứ năm.
• Thực khách chắc chẳng dám chọn rượu vang của một nhà hàng ở Thụy Sĩ khi đọc thấy trong thực đơn lời giới thiệu: “Our wines leave you nothing to hope for.” Chắc nhà hàng muốn quảng cáo rượu chất lượng tuyệt hảo nên khi uống xong thì chẳng còn mơ tới loại rượu nào khác ngon hơn. Nhưng viết như thế thì khác nào nói uống rượu xong thì sẽ trở nên tuyệt vọng.
• Phòng bán vé của một hãng hàng không ở Copenhagen, Đan Mạch, yết thị: “We take your bags and send them in all directions.” về việc nhận hành lý và gởi đến bất cứ nơi nào khách yêu cầu. Nhưng khách nào lại đủ can đảm giao phó hành lý cho một hãng sẵn sàng “tống đi bốn phương tám hướng” như thế?
• Dùng tiếng Anh không khéo chẳng những gây hiểu nhầm mà còn có thể trở thành khiếm nhã. Tại một khách sạn ở Bucharest, Rumani, có bảng thông báo thang máy đang được sửa chữa; bảng viết như sau: “The lift is being fixed for the next day. During that time we regret that you will be unbearable.” Người viết dùng từ unbearable chắc là ý muốn nói thang máy chưa thể chở (bear) khách được, nhưng lại không để ý rằng câu này có thể bị hiểu là khách sẽ trở nên quá quắt chẳng ai chịu nổi.
• Bên ngoài một tiệm quần áo ở Paris có biển ghi: “Dresses for street-walking.” Chắc là muốn quảng cáo quần áo mặc đi dạo. Nhưng người viết hẳn không biết, hoặc quên rằng từ street-walking dùng để ám chỉ nghề buôn phấn bán hương. Không lẽ tiệm này bán trang phục dành cho những cô nàng đứng đường?
• Tại một khách sạn ở Nhật, có đặt biển ghi “You are invited to take advantage of the chambermaid”, chắc ý muốn nói “Nến cần gì, quý khách cứ gọi cô phục vụ phòng giúp.”; nhưng thành ngữ take advantage of  lại có nghĩa tận dụng hoặc lợi dụng, nên câu này không khéo lại bị hiểu thành “Quý khách cứ tự nhiên sử dụng cô phục vụ phòng”(!)
• Người ta chắc phải giật mình khi đọc thấy biển hiệu sau “Drop your trousers here for best results” trước một tiệm giặt ủi ở Bangkok, Thái Lan. Chắc là khi dịch từ tiếng Thái, người dịch bắt chước kiểu viết biển hiệu đại loại như “Drop your camera here for best results” (Hãy mang máy ảnh của bạn đến đây sửa là tốt nhất). Nhưng không may là khi đứng gần từ trousers (quần dài), động từ drop có thể bị hiểu thành cởi, và không chừng tiệm giặt ủi này bị lầm tưởng thành một thanh lâu (!)
• Một quán bar ở Na Uy có trưng biển thông báo: “Ladies are requested not to have children in the bar.” để nhắc nhở các nữ khách hàng không dẫn trẻ con vào bar. Nhưng không chừng các quý bà sẽ hiểu là không được “nở nhụy khai hoa” ngay tại quán bar.

Để kết thúc, xin nêu một ví dụ nóng hổi liên quan đến Việt Nam. Tạp chí Kinh tế Viễn Đông (Far Eastern Economic Review – FEER) có mục Travellers’ Tales chuyên sưu tập những tin vui lạ và những cách dùng ngôn ngữ buồn cười. FEER số đề ngày 21/10/1999 đã “bắt giò” một mẩu tin đăng trên Vietnam Banking Review số ra ngày 1/10/1999 với lời bình luận: “hình như các ngân hàng ở Việt Nam đưa ra loại hình dịch vụ mới.” FEER trích dẫn câu: “In Vietnam, fiancee leasing is a new form of medium- and long-term credit activities launched by a number of commercial banks.” Cụm từ finance leasing (cho thuê tài chính) đã in sai thành fiancee leasing, thế là độc giả bị một phen sửng sốt vì cứ ngỡ là dịch vụ cho thuê … vợ chưa cưới. (!!)

URL: http://phamvuluaha.wordpress.com/2011/10/02/broken-english/