“Chuyện ở nông trại” (nguyên tác: Animal Farm; tác giả: George Orwell) đang gây xôn xao ở nhiều diễn đàn. Bản dịch mới phát hành này được một số bạn khen là có chất lượng. Bản dịch này được xem là rất uyển chuyển trong tiếng Việt. Ví dụ, trong bài tụng ca Đồng chí Nã Phá Luân (Napoleon), câu “Yes, his first squeak should be” đã được bản địa hóa thành “Tiếng đầu con éc trên môi“. Chuẩn! (Trong bản dịch “Muông cầm trại” của Hà Minh Thọ, ấn hành ở Đông Âu cả chục năm trước, câu này được dịch là “Tiếng đầu lòng cháu éc“.)
Chợt giật mình nhớ tới câu thơ của Tố Hữu: “Tiếng đầu lòng con gọi Stalin!“. Rất có thể, cũng như bao thế hệ học sinh Việt Nam không tài nào thoát được những vần thơ cách mạng của ông Lành, dịch giả chịu ảnh hưởng lớn của thơ Tố Hữu. Trong một bản dịch khác đã phổ biến từ lâu trên mạng (Trại súc vật, Phạm Minh Ngọc dịch), lời dịch bài thơ này cũng mang âm hưởng thơ Tố Hữu, ví dụ “Tên cha tên mẹ tên chồng” (xem thêm ở trích dẫn dưới đây).
Song, đọc kỹ lại bài “Comrade Napoleon” trong tác phẩm của George Orwell và bài “Đời đời nhớ Ông” của Tố Hữu thì thấy có nhiều điểm tương đồng về ý tứ và nhịp điệu. Animal Farm xuất bản lần đầu ở Anh năm 1945. Bài thơ của Tố Hữu sáng tác năm 1953. Mời bà con đối chiếu (nhất là những chỗ tô màu giống nhau) để tự ngẫm xem có chuyện Tố Hữu đạo thơ của George Orwell hay không. Do chưa có điều kiện tiếp cận bản dịch “Chuyện ở nông trại“, nên ở đây xin trích bản dịch của Phạm Minh Ngọc. (Dịch giả cho biết lời thơ được phóng tác, chứ không bám sát câu chữ.) Cập nhật ngày 4/3/2013: Một bạn đọc mới chép giùm bài tiếng Việt trong bản dịch “Chuyện ở nông trại“. Mời xem ở phần phản hồi. Cập nhật 2: Một bạn đọc phản hồi: Theo blog Nhị Linh thì Animal Farm đã được dịch ở Việt Nam năm 1952, mà bài thơ của Tố Hữu năm 1953.
Công bằng mà nói, chắc khó có chuyện Tố Hữu (hẳn lúc đó đang ở chiến khu Việt Bắc) được đọc Animal Farm. Có chăng, George Orwell đã quá tài tình khi tiên liệu và nhại được văn phong cúng cụ của văn nghệ sĩ CS.
| Comrade Napoleon
Friend of the fatherless! Thou art the giver of Had I a sucking-pig, |
Đồng chí Napoleon
Người là cha của những đứa trẻ mồ côi, Đồng chí Napoleon! Con ơi! |
Đời đời nhớ Ông (Tố Hữu)
Bữa trước mẹ cho con xem ảnh Ông Stalin bên cạnh nhi đồng Áo Ông trắng giữa mây hồng Mắt Ông hiền hậu, miệng Ông mỉm cười Stalin! Stalin! Yêu biết mấy, nghe con tập nói Tiếng đầu lòng con gọi Stalin! Hôm qua loa gọi ngoài đồng Tiếng loa xé ruột xé lòng biết bao Làng trên xóm dưới xôn xao Làm sao, Ông đã… làm sao, mất rồi! Ông Stalin ơi, Ông Stalin ơi! Hỡi ơi, Ông mất! đất trời có không? Thương cha, thương mẹ, thương chồng Thương mình thương một, thương Ông thương mười Yêu con yêu nước yêu nòi Yêu bao nhiêu lại yêu Người bấy nhiêu! Ngày xưa khô héo quạnh hiu Có người mới có ít nhiều vui tươi Ngày xưa đói rách tơi bời Có người mới có được nồi cơm no Ngày xưa cùm kẹp dày vò Có người mới có tự do tháng ngày Ngày mai dân có ruộng cày Ngày mai độc lập ơn này nhớ ai Ơn này nhớ để hai vai Một vai ơn Bác một vai ơn Người Con còn bé dại con ơi Mai sau con nhé trọn đời nhớ Ông! Thương Ông mẹ nguyện trong lòng Yêu làng, yêu nước, yêu chồng, yêu con Ông dù đã khuất không còn Chân Ông còn mãi dấu son trên đường Trên đường quê sáng tinh sương Hôm nay nghi ngút khói hương xóm làng Ngàn tay trắng những băng tang Nối liền khúc ruột nhớ thương đời đời.
Reblogged this on Art share blog.
Chép tặng chủ blog để tiện phân tích, so sánh:
Đồng chí Nã Phá Luân ôi!
Người là hạnh phúc trên đời chẳng sai!
Người là bạn kẻ mồ côi
Người ban cám bã ở nơi máng thùng
Hồn tôi thiêu đốt bừng bừng
Khi tôi nhìn sững vào trong mắt người
Uy nghiêm mà vẫn thảnh thơi
Như vầng dương đó trên trời bao la!
Người là đấng vẫn ban quà
Mà súc sinh cứ mãi là mong thôi:
Ngày ăn hai bữa rốn lồi
Đi nằm thì có rơm tươi rúc vào!
Trẻ già lớn bé thế nào
Vào chuồng yên ấm chiêm bao giấc nồng
Nã Phá Luân chẳng mơ mòng
Đồng chí thao thức giắng trông muôn loài
Con tôi lợn sữa thơ ngây
Còn bú chán mới đến ngày bằng ai
Dẫu còn nhỏ tựa cái chai
Hay chày lăn bột quẳng nơi xó nhà
Với Người, con học thật thà
Một lòng tin tưởng bao giờ cho nguôi!
Tiếng đầu con éc trên môi:
“Nã Phá Luân!” Chính tên người chứ ai!
Tuyệt. Cảm ơn bạn.
Theo blog Nhị Linh,
http://nhilinhblog.blogspot.com/2010/10/sach-xxii-lai-bat-ngo.html
thì Animal Farm đã được dịch ở Việt Nam năm 1952, mà bài thơ của Tố Hữu năm 1953.
Tôi muốn nói rõ hơn cái cmt trên một chút.
Vì trong bài viết, chủ blog có câu này:
“Công bằng mà nói, chắc khó có chuyện Tố Hữu (hẳn lúc đó đang ở chiến khu Việt Bắc) được đọc Animal Farm.”
Nên tôi mới cmt là ở Việt Nam, Animal farm được dịch từ năm 1952 (theo blog Nhị Linh), còn Tố Hữu viết bài thơ đó năm 1953. Khả năng Tố Hữu được đọc Animal Farm (trước khi làm bài thơ kia) là khó, nhưng không phải không thể xảy ra.
Tôi hiểu ý mà. Với thông tin bản dịch năm 1952, điều đó rất khả dĩ.
Hóng hớt trên Facebook, biết thêm bên Liên Xô có nhà thơ Avdeenko mà có thể Tố Hữu đã bị ảnh hưởng ý tưởng “thơ nịnh”.
http://cavenui.wordpress.com/2011/09/06/n%C6%A1i-g%E1%BA%B7p-g%E1%BB%A1-gi%E1%BB%AFa-t%E1%BB%91-h%E1%BB%AFu-va-avdeenko/
Mình có bản tiếng Việt điện tử mấy năm nay cứ phải “Thậm thụt” đọc trộm, nay CS đổi mới rồi, được đọc công khai và tha hồ chia sẻ cho mọi người.. hehe..
Gửi các bác bản biên dịch trên mạng
http://vozforums.com/showthread.php?t=3197360&page=4
Thương biết mấy khi gà con tập gáy
Tiếng đầu lòng em gáy “Napoleon”
Thương cha, thương mẹ, thương chồng
Thương mình thương một, thương ông thương mười
Nhờ ông mới có mặt trời
Nhờ ông mới có một đời tự do
Nhờ ông có bát cơm no
Nhờ ông gà gáy ó o vang hòa
Những con vịt nhỏ không cha
Thấy ông chúng nó khóc òa mừng vui
Những con chim nhỏ trên trời
Thấy ông chúng hót vạn lời ngợi ca
Con ngựa đang phi đường xa
Thấy ông ngựa hí như là sứơng rân
Bầy chó đang đứng trong sân
Thấy ông chúng nó bất thần sủa vang
Cuộc đời lòai thú sang trang
Nhớ ơn kẻ đã cưu mang chúng mình
Kể sao cho hết ân tình
Chỉ còn một cách làm thành trường ca
Ngày xưa khóc lóc xót xa
Ngày nay có khóc đó là quá vui
Ngày xưa xiềng xích trói đời
Có ông xiềng xích liền rơi rụng liền
Nhìn xem Tổ Quốc mọi miền
Con đường rộng mở thiêng liêng đón chào
Trên trời có mấy vì sao
Cũng không so được công lao Na Bồ
Từ đây sông Mã, sông Lô
Suối vui đời suối, sông hồ hởi sông
Từ đây trên khắp ruộng đồng
Không còn có cảnh bất công ê chề
Không còn tiếng sáo tái tê
Của người thổi sáo hành nghề thiến heo
Khi xưa ông đã từng leo
Giờ đây ông vẫn gieo neo hội đòan
Lãnh đạo cực khổ vô vàn
Còn hơn nhảy nọc mười ngàn con heo
Phải đâu là được gái heo
Ở đây thân chủ toàn heo nái xề
Thương ông thương trọn tình quê
Kính ông kính trọn lời thề trăm năm
Yêu ông em vẫn mong thầm
Hàng ngày ông có Nhân Sâm ăn hòai
Để cho sức khỏe dẻo dai
Để đời còn mãi còn hòai heo con
Còn heo, còn nứớc, còn non
Thì còn vạn tấm lòng son mong chờ
Nam Vang đẹp nhất Biển Hồ
Trần gian đẹp nhất..Na Bồ Lê Ông !