GS Chu Hảo & soul-searching

Mấy bữa nay, thiên hạ xôn xao chuyện giáo sư Chu Hảo bị đề nghị kỷ luật vì suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Trên Luật Khoa tạp chí, Anh Cả Lý diễn giải khá lý thú về cách hiểu và dịch khái niệm “tự diễn biến” và “tự chuyển hóa”. Cách dịch đó khá chuẩn, và … hàn lâm.

Trong đời thường, tiếng Anh có một từ khác có thể lột tả hàm ý tại sao Đảng cho rằng self-evolution là điều xấu cần trừng trị trong khi evolution vốn có ẩn ý tốt.

Sau khi có tin GS Chu Hảo bị Đảng làm khó, nhiều nhân vật có tiếng, như nhà văn Nguyên Ngọc, ra tuyên bố từ bỏ Đảng. Những tuyên bố đó, cũng như của những người đã từ bỏ Đảng từ trước tới nay, ẩn chứa các tâm sự phảng phất “Ta đã làm chi đời ta“.

Coi bộ khá khớp với hàm ý của từ soul-searching. Thử xét qua vài định nghĩa của các từ điển Anh-Anh.

Merriam-Webster:

examination of one’s conscience especially with regard to motives and values (tự vấn lương tâm nhất là về các động cơ và giá trị)

Collins liệt kê hai định nghĩa trong tiếng Anh và tiếng Mỹ:

(British English) deep or critical examination of one’s motives, actions, beliefs, etc. (American English) close, honest examination of one’s true feelings, motives, etc.

Trong phần định nghĩa từ này theo British English còn có dạng tính từ với giải thích

displaying the characteristics of deep or painful self-analysis (thể hiện các đặc điểm của sự tự phân tích sâu sắc hoặc đau đớn)

Ngay đầu trang định nghĩa từ này, từ điển Collins có một diễn giải dễ hiểu:

Soul-searching is a long and careful examination of your thoughts and feelings, especially when you are trying to make a difficult moral decision or thinking about something that has gone wrong. (Soul-searching là sự xem xét lâu và kỹ lưỡng về những suy nghĩ và cảm xúc của bạn, khi bạn đang gắng ra một quyết định đạo đức khó khăn hoặc nghĩ về chuyện/điều [hóa ra] đã sai.)

Và ví dụ kèm theo khá rõ:

I did a lot of soul-searching, trying to find out what had gone wrong in my life.

Đảng ghét là ghét chuyện đảng viên tự diễn biến để rồi tự vấn “Ta đã làm chi sai đời ta“.

Tôi không nói nên dịch ‘tự diễn biến‘ là ‘soul-searching’, nhưng từ này giúp hiểu rõ hơn lý do Đảng muốn trừng trị những ai muốn tự phân tích một cách sâu sắc hoặc đau đớn các giá trị/niềm tin/động cơ/hành động đạo đức [của Đảng/đảng viên].

PVLH

1 thought on “GS Chu Hảo & soul-searching

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *