1.

Cách đây mấy bữa coi phim The Experimenter về nhà tâm lý học Stanley Milgram. Ông này có nhiều thí nghiệm thuộc hàng kinh điển trong tâm lý học. Nổi tiếng nhất có lẽ là thí nghiệm về obedience to authority (sự phục tùng quyền lực / uy quyền), lý giải tại sao con người có thể làm hại người khác chỉ vì mù quáng nghe theo chỉ thị của người có quyền lực. Đây có thể là nguyên do của nhiều thảm họa do người gây ra cho người ví như Holocaust.

Nhưng thôi, ngày tết ngày nhứt không bàn mấy chuyện đau lòng đó, mà nói chuyện khác lý thú hơn, liên quan tới một thí nghiệm khác của Milgram gọi là “The Small World problem”. Kết luận của thí nghiệm này là 2 người xa lạ ngẫu nhiên ở Mỹ có thể có liên hệ với nhau chỉ qua trung bình từ 5,5 tới 6 vòng kết nối (qua bạn bè, người thân …). Được biết khái niệm six degrees of separation xuất phát từ thí nghiệm này, dù bản thân Milgram không dùng thuật ngữ này.

Có lẽ cu Mark dựa trên ý tưởng “Thế giới Nhỏ” này để xây dựng Facebook, vì rốt cuộc lên phây thể nào cũng tới ngày ai cũng quen ai, vì chỉ cần qua 5, 6 vòng kết thân là thành friend hết.

2.

Tối qua dự tiệc Tết ở cộng đồng Việt, tình cờ gặp lại một bạn cùng khóa đại học. Gần một phần tư thế kỷ, đi hơn nửa vòng trái đất, gặp lại bạn cũ qua những người bạn mới. Trái đất tròn là vậy; Milgram tài quá.

3.

Chúc mừng năm mới, mong trái đất ngày càng tròn hơn.
(Chứ không ấm hơn nữa: năm ngoái Tết lạnh âm 20-30^oC & tuyết dày, năm nay không tuyết, trên không độ 🙂 )

Phạm Vũ Lửa Hạ

Khai phím đầu xuân (2014)