– Cháu có bao giờ ngắm sao thật chưa?
– Chưa bao giờ.
– Trời xanh?
– Cháu thấy bầu trời chỉ hơi xanh một chút.
– Mây trắng?
– Chưa bao giờ.
Đó là một đoạn phỏng vấn ngắn của cựu nhà báo Chai Jing (Sài Tĩnh) với một bé gái 6 tuổi trong bộ phim tài liệu về ô nhiễm môi trường đang gây xôn xao ở Trung Quốc.
Chai Jing tự bỏ tiền làm phim “Dưới vòm trời” (Under the Dome, tựa gốc là 穹顶之下) về tình trạng ô nhiễm không khí trầm trọng ở TQ. Chỉ vài ngày sau khi được tung lên mạng hôm 28/2, phim này đã có vài trăm triệu lượt coi trên các mạng Tencent và Youku.
Vậy là cơ quan kiểm duyệt ra tay, buộc các mạng phải rút xuống, và cấm báo đài bàn tới. Thậm chí cụm từ 穹顶之下 (Khung đính chi hạ) của tựa phim tiếng Trung bị chặn trong các mạng tìm kiếm.
Phim quá đình đám vì phơi bày sự thật trần trụi về ô nhiễm; phim trở thành một hiện tượng xã hội khiến chính quyền bất an, sợ phim sẽ “phá đám” nghị trình chính trị của nhà nước.
Thông điệp chính mà Chai Jing (Sài Tĩnh) nêu trong phim là cuộc đấu tranh giành lại không khí trong lành ở TQ đòi hỏi phải có những con người được trao quyền/được tạo điều kiện để thực hiện (empowered individuals).
Chính cái ý “empowered” đó mới rách việc. Không bị cấm mới lạ.
Đọc thêm:
- Pollution Film Too Popular for Beijing’s Comfort, Wall Street Journal, 17 Mar 2015.
-
Why “Under the Dome” Went Viral, China Digital Times, 9 Mar 2015
- Why Has This Environmental Documentary Gone Viral on China’s Internet?, ChinaFile, 3 Mar 2015
-
China Hails, Then Bans a Documentary, Bloomberg, 12 Mar 2015